بنای مشهور

آن‌چه در کهریزک گذشت

گزارشی از سروش فرهادیان

برخی از بناها به سبب نحوه‌ی ساخت‌شان معروف می‌شوند و برخی دیگر به دلیل آن‌چه در دل‌شان اتفاق می‌افتد.
شاید آنان که بنای کهریزک را ساختند فکرش را هم نمی‌کردند که روزگاری بیاید که این بازداشت‌گاه تا این حد مشهور شود. امروز اما چه عده‌ای بخواهند و چه نخواهند این بنا شهرتی جهانی کسب کرده و فراتر از نام یک ساختمان به نمادی برای بیان بخشی از رخ‌دادهای تلخ پس از انتخابات ریاست‌جمهوری دهم ایران تبدیل شده است؛ انتخاباتی که در میان اعتراض بخشی از رای‌دهندگان، وزارت کشور، محمود احمدی‌نژاد را پیروز آن دانست.
جالب است وقتی کسی می‌گوید "کهریزک" دیگران از او نمی‌پرسند: «کجا؟ چه؟ چه کسی؟ چگونه؟ چرا؟ چه وقت؟»؛ گویی کهریزک نام کتابی است که تمام صفحه‌های آن را همه خوانده‌اند و نقدهای آن را هم شنیده‌اند. با شنیدن این نام  انبوهی از تصویر و حرف و حدیث در ذهن‌شان مجسم می‌شود و این می‌شود که داستانی به نام کهریزک به قصه‌ی نخست مردمان یک سرزمین تبدیل می‌شود.
ماه گذشته اما با اعلام حکم بدوی 12 متهم  این بازداشت‌گاه از سوی  دادگاه نظامی ‌تهران برگ دیگری از این قصه ورق خورد: «...پس از پایان رسیدگی، دادگاه بر اساس تحقیقات انجام شده، نظریات پزشکی قانونی و سایر مستندات موجود در پرونده، دو نفر از متهمان را به اتهام ایراد ضرب و جرح عمدی منتهی به قتل مرحومان امیرجوادی‌فر، محسن روح‌الامینی و محمد کامرانی علاوه بر حبس، انفصال موقت از خدمت، جزای نقدی، شلاق تعزیری و پرداخت دیه، به قصاص نفس و ۹ متهم دیگر را حسب اتهامات منتسب به آنان، به تحمل حبس،پرداخت دیه،جزای نقدی،انفصال موقت از خدمت و شلاق تعزیری محکوم نموده و یکی از متهمان نیز به دلیل عدم احراز جرم، از اتهامات وارده تبرئه شده است.حکم صادره غیرقطعی است و پس از طی مراحل قانونی به مرحله اجرا درخواهد آمد.»

نمایه ی گزارش در صفحه ی 12 مجله

صدور این حکم در حالی است  که کمی ‌کم‌تر از یک سال پیش؛ یعنی ششم مرداد ماه 1388 اعلام شد که به دستور رهبری بازداشت‌گاه کهریزک تعطیل شده است. بعدها بخشی از آن‌چه در کهریزک رفته، نیز روشن شد، جایی که دست‌کم سه نفر از معترضان به نتیجه‌ی انتخابات ریاست‌جمهوری، محسن روح‌الامینی، امیر جوادی‌فر و محمد کامرانی در آن کشته شدند و ده‌ها نفر مورد ضرب و شتم و آزار و اذیت قرار گرفتند و به این ترتیب ماجرای این بازداشت‌گاه «خارج از استاندارد» که پیش از آن دهان به دهان می‌گشت، علنی شد.
در پی این رخ‌دادها تمام نگاه‌ها به کمیته‌ی ویژه‌ی مجلس برای بررسی حوادث پس از انتخابات دوخته شد. این کمیته سرانجام در گزارشی که در صحن علنی مجلس قرائت شد، از دادستان وقت تهران، قاضی سعید مرتضوی به عنوان «مقصر اصلی این بازداشت‌گاه» نام برد. مرتضوی به‌سرعت در نامه‌ای به مجلس این اتهام‌ها را رد کرد و نوشت که «در زمان اعزام بازداشت‌شدگان 18 تیرماه سال گذشته به بازداشت‌گاه کهریزک در مرخصی بوده است» و به این ترتیب از پذیرش پیامدهای حاصل از گزارش مجلس سرباز زد. مرتضوی اکنون رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز است؛ سمتی دولتی که پس از انتخابات و کنار رفتن از مسند دادستانی تهران به او اعطا شده است.
با صدور حکم قضایی و اعلام آن اما بار دیگر کهریزک به اذهان بازگشته است، این نخستین واکنش رسمی ‌قضایی به ماجرای کهریزک و نخستین تنبیه اداره‌کنندگان آن بود. در حکم البته هیچ نامی‌از 12 متهم یاد شده، رتبه و درجه‌ آنان نیامده وعدم اعلام نام متهمان کهریزک در حالیست که جلسه‌ی دادگاه بسیاری از افراد سرشناس سیاسی، بازداشت‌شده‌در پس از اعلام نتیجه‌ی انتخابات، برای بارها بار از صدا وسیما  پخش شد. حال باید منتظر ماند و دید که پس از اعتراض محکومان این پرونده به رای صادره آیا جزییات بیش‌تری از این پرونده منتشر خواهد شد، چه آن‌که هر چه آنان در دفاع از خود بیش‌تر بگویند، بخش‌های بیش‌تری از این پرونده روشن می‌شود. به نظر می‌سد که دست‌کم، دو متهم محکوم شده به اعدام، نباید در دفاع از خود کم‌فروشی کنند.